آشنایی با مهم ترین مفاهیم و اصطلاحات خرید سهام
فهرست مطالب
- نویسنده : علیرضا رزاقی
- مدت زمان مطالعه : ۱۵ دقیقه
- منتظر دیدگاه شما هستیم
مفاهیم و اصطلاحات خرید سهام را در این مقاله بررسی می‌کنیم. با گذشت زمان افراد بیشتری در ایران به بازار بورس وارد می‌شوند و با جملاتی همچون “هر ایرانی یک فعال بورسی” بیشتر مواجه می‌شویم. لازمه فعالیت در بازار، آموزش بورس و یادگیری مفاهیم پایه‌ای آن است و فردی که در این بازار فعالیت می‌کند باید کاملاً با این مفاهیم آشنا باشد. در این مقاله نیز به تعریف و توضیح کامل یکی از مفاهیم به نام “سهم” و دسته‌بندی آن می‌پردازیم.
در ادامه تمامی نکاتی که در مورد این موضوع باید بدانید برایتان به سادگی بیان می‌شود:
سهم چیست؟
سهم قسمتی از سرمایه یک شرکت است. هر سهم کوچکترین واحد مالکیتی در یک شرکت یا کارخانه است که هر سهام دار، به همان نسبتی که از سهام شرکت در اختیار دارد، در مالکیت شرکت یا تولیدی شریک است.
برای درک راحت تر موضوع به مثال زیر توجه کنید :
شرکتی به تعداد چهار میلیون سهم دارد. اگر شخصی ، مالک چهار هزار سهم در این شرکت باشد ، پس او یک هزارم از حق مالکیت این شرکت را در اختیار دارد.
سهم شرکت سهامی عام با خاص چه تفاوتی دارد؟
مهم‌ترین فرق بین یک شرکت سهامی خاص با سهامی عام این است که سهام شرکت‌های سهامی عام توسط عموم مردم قابل خرید و فروش است اما سهام شرکت‌های سهامی خاص در مالکیت عده‌ای خاص است. هنگام خریداری سهم یک شرکت، فرد در سود و زیان و فعالیت‌های آن شرکت سهیم می‌شود. هر سهامدار به اندازه سهم خود در شرکت، دارای حق و حقوق است. بر اساس این حق، سهامدار می‌تواند از منافع شرکت استفاده کند، در مجمع عمومی رای دهد و در صورت انحلال شرکت در دارایی آن سهم خواهد داشت.
چهار تقسیم بندی اصلی سهام که باید بشناسید
سهامی که در بورس اوراق بهادر معامله می شود را می‌توان از جهات مختلف دسته‌بندی کرد و مورد بررسی قرار داد:
الف) از نظر حقوقی که سهامدار در سرمایه شرکت دارد
سهام عادی (common stock)
سهام عادی سندی است که نشان می‌دهد سرمایه‌گذار، مالک درصد مشخصی از یک شرکت است و درصد معینی از سود شرکت، و مزایای دیگری که به سهامداران تعلق می‌گیرد را دریافت خواهد کرد.
دارندگان سهام عادی، مالکان اصلی شرکت بوده، و از حقوق و مزایای زیر برخوردارند:
- حق دریافت سود سهام
- حق رأی دادن در مجامع عمومی عادی و مجمع فوق‌العاده
- حق تقدم در خرید سهام جدید
- حق باقی‌مانده دارایی پس از انحلال شرکت
- حق اطلاع از فعالیت‌های شرکت
اکثر سهام شرکت‌ها به صورت سهام عادی است و به همین دلیل، معمولاً صاحبان این نوع سهام کنترل و مدیریت شرکت ها را در دست دارند.
سهام ممتاز (preffered shares)
سهام ممتاز، نوعی گواهی مالکیت قابل انتقال است که به دارنده، حقی محدود و ثابت از دارایی‌های شرکت می‌دهد. واژه ممتاز بدین معنی است که پرداخت سود این سهام، نسبت به سود سهام عادی، اولویت دارد و باید به طور کامل پرداخت شود، حتی اگر شرکت به هر دلیل ورشکسته شود. از طرفی ممکن است برخی حقوق نظیر حق رأی در مجامع از دارندگان سهام ممتاز سلب شود. سهام ممتاز، جزء سهام سرمایه ای می باشد که در ایران قانون تجارت آن را پذیرفته است. این سهم دارای امتیازاتی است که به سهم عادی تعلق نمی‌گیرد.
امتیازاتی که به سهام ممتاز تعلق می‌گیرد عبارتند از :
- اختصاص سود بیشتر به مالکان این سهام نسبت به مالکان سهام عادی .
- مالکان سهام ممتاز در دریافت سود اولویت دارند. مثلاً ممکن است زمانی پیش آید که به علت سود کم ، سهامداران دیگر از بردن سود در زمان خاصی محروم شوند
- اولویت مالکان سهام ممتاز در دریافت سود سال های آینده در صورت کافی نبودن سود سال
- شر اعطای امتیاز هنگام تقسیم دارایی شرکت در زمان تسویه ترجیحاً مبلغ سهام ممتاز پرداخت شود ، یا در تقسیم دارایی باقی‌مانده شرکت ، پس از پرداخت بدهی های آن به اشخاص ثالث ، سهم بیشتری به نسبت سهام عادی به صاحبان سهام ممتاز داده شود
- اعطای حق رای دو یا چند برابر که در قانون فرانسه از سال ۱۹۳۰ به روشنی ممنوع شده است و در قانون ۱۹۶۶ این کشور نیز این ممنوعیت جز در موارد استثنایی حفظ گردیده است . در برخی کشورها مانند فرانسه صاحبان سهام ممتاز از حق رای برخوردار نیستند
سهام انتفاعی
سهم انتفاعی وقتی مصداق دارد که به دلیل استهلاک سهام که در قانون ایران از آن به عنوان استهلاک سرمایه یاد شده است، ارزش اسمی سهم با استفاده از اندوخته‌های اختیاری یا سود قابل تقسیم به صاحب آن پرداخت شود.
ب) از نظر ماهیت
سهام نقدی
به کسانی که آورده نقدی یعنی پول به شرکت می‌آورند سهم نقدی اختصاص داده می شود . این سهام با پرداخت یک چهارم مبلغ آن قابل صدور است
سهام غیرنقدی
به کسانی که با آورده غیرنقدی در شرکت سرمایه گذاری می کنند سهم غیرنقدی اختصاص داده می شود . این سهم در صورتی صادر می شود که آورده به طور کامل تسلیم شده باشد
ج) از نظر شکل
سهام با نام
سهمی است که در ورقه سهم نام صاحب سهم گفته شده باشد یا در دفتر سهام شرکت ثبت شده باشد . در واقع هم می شود روی ورقه سهم ، که دارای شماره مخصوص است نام دارنده آن را ذکر کرد و هم به این اکتفا کرد که سهم با نام است و نام صاحب آن را در دفتر سهام شرکت ذکر کرد.
سهام بی نام
در صورتیکه در برگه سهام نام کسی به عنوان صاحب سهام درج نشده باشد و یا این برگه در دفتر سهام شرکت به نام کسی ثبت نشده باشد، این سهم بی‌نام است. از آنجا که این نوع سهم، به صورت سند در وجه حامل تنظیم می‌گردد، بنابراین کسی که سند در دست او باشد، مالک آن شناخته می‌شود. گم شدن یا سرقت آن تابع مقررات قانون تجارت پیگیری می‌شود. اگر ما بخواهیم سادگی استفاده از این نوع سند را بررسی کنیم در می‌یابیم که راحتی استفاده از آن مانند استفاده از پول است، در واقع برای انتقال اعتبار این برگه به شخص دیگر نیاز به هیچ گونه قرارداد اداری نداریم و ارزش سهام متعلق به کسی است که ورقه سهام را در اختیار دارد.
برگه سهام یا ورقه سهم چیست ؟
فردی که سهامی از یک شرکت خریداری می‌کند، ورقه‌ای تحت عنوان ورقه سهم که نشان دهنده مالکیت او بر مقدار مشخصی از سهام است دریافت می‌کند. این ورقه سندی قابل معامله و دارای ارزش است. ورقه یا برگه سهام شامل اطلاعاتی مانند نام شرکت، شماره ثبت، نام و مشخصات صاحب سهام ( در صورت با نام بودن سهم ) و مبلغ اسمی سهام خریداری شده است.
د) سایر انواع سهام
سهام با حقّ چند رای
سهامی است که حق رأی آن بیش از سهام عادی است.
سهام جایزه (bonus shares)
هنگامی که شرکت سهامی، از ذخایر اندوخته فراوانی برخوردار باشد، می‌تواند بخشی از آن را از راه انتشار سهام جایزه در وجه سهامداران کنونی خود، به سرمایه تبدیل کند. معمولاً پس از انتشار سهام جایزه، با توجه به تعداد سهام منتشرشده، قیمت سهام شرکت در بازار، کاهش پیدا می‌کند. در واقع سهام جایزه در زمان افزایش سرمایه شرکت منتشر و به سهامداران شرکت تعلق می‌گیرد. با این حال، برای آنکه نرخ سود قابل تقسیم به ازای هر سهم تغییری نکند، پس از چندی قیمت سهم افزایش می‌یابد و سهامداران با توجه به افزایش تعداد سهام خود، منافع بیشتری به دست خواهند آورد.
در سهام جایزه؛ سهام اضافی بدون دریافت هزینه به سهامداران داده می‌شود. در واقع این سهام درآمد انباشته شده شرکت است که در قالب سود سهام داده نمی‌شوند، اما به سهام آزاد تبدیل می‌شوند
سهام ترجیحی
سهام ترجیحی بخشی از سهام شرکت است که در راستای برنامه‌های خصوصی سازی به کارکنان شاغل در آن شرکت واگذار می شود
سهام عدالت
فروش تسهیلات بخشی از سهام شرکت های دولتی معین، به اقشار با درآمد پایین در جامعه است. به زبان دیگر، می توان آن را نوعی یارانه، تلقی کرد
سهام مدیریتی
سهمی که در یک زمان در دو یا چند نوع از دسته بندی سهام قرار بگیرد مثلاً سهام سرمایه‌ای، که بانام و ممتاز نیز است
مفاهیم و اصطلاحات خرید سهام که باید بدانید:
ارزش اسمی سهم چیست؟
یکی از مفاهیم و اصطلاحات خرید سهام، ارزش اسمی می‌باشد. وقتی صحبت از ارزش اسمی می‌شود ممکن است گروهی ارزش اسمی اوراق مشارکت یا قرضه و گروهی دیگر به ارزش اسمی سهام را در نظر بگیرند.
در زبان انگلیسی واژگانی جداگانه برای این دو موضوع وجود دارد. par value اشاره به ارزش اسمی اوراق قرضه اشاره دارد و face value ارزش اسمی سهام را بیان می‌کند. دانستن ارزش اسمی برای اوراق قرضه یا ابزار‌های مالی مهم است، چراکه ارزش سررسید و همچنین ارزش دلاری بهره‌های پرداختی را تعیین می‌کند. ارزش اسمی اوراق قرضه در کشور‌های خارجی معمولاً ۱۰۰۰ یا ۱۰۰ دلار است؛ اما سهام معمولاً ارزش اسمی نداشته یا ارزش اسمی کمی مثلاً ۱ سنت برای هر سهم دارند.
در ایران ارزش سهام معادل ۱. ۰۰۰ ریال است. اما شرکت‌های مختلف با توجه به وضعیت فعالیت خود، قیمتی بیشتر یا کمتر از این حد دارند. همچنین ارزش اسمی، مبنایی برای تعیین سرمایه و تعداد سهام در صورت‌های مالی شرکت‌ها است.
ارزش روز اوراق قرضه یا مشارکت در بازار ممکن است کمتر یا بیشتر از ارزش اسمی باشد و به عواملی نظیر نرخ عمومی بهره بازار و اعتبار اوراق قرضه بستگی دارد؛ اما از نظر حقوق سهامداران، ارزش اسمی ارتباط کمی با قیمت سهام در بازار دارد.
سبد سهام به زبان ساده:
سبد سهام (portfolio) ترکیبی از سهام یا سایر دارایی‌ها است که یک سرمایه‌گذار آن‌ها را خریداری می‌کند. بگذارید با مثالی ساده شروع کنیم، فرض کنید که شما ۵۰ میلیون تومان برای سرمایه‌گذاری در بورس اختصاص می‌دهید و آن را بین پنج سهم مختلف تقسیم می‌کنید. در این حالت شما یک سبد سرمایه‌گذاری تشکیل می‌دهید؛ یعنی با تقسیم پول خود بین سهم‌های مختلف ریسک معاملات خود را کاهش داده‌اید.
در سال ۱۹۵۰ هری مارکوئیتز مدل اساسی پرتفولیو را ارائه کرد که مبنایی برای تئوری مدرن پرتفوی قرار گرفت. قبل از مارکوئیتز سرمایه‌داران با مفاهیم ریسک و بازده آشنا بودند ولی نمی‌توانستند آن را اندازه‌گیری کنند. سرمایه‌گذاران از قبل میدانستند که ایجاد تنوع مناسب است و به اصطلاح، نباید همه تخم‌مرغ‌هایشان را در یک سبد بگذارند. با این حال مارکوئیتز اولین کسی بود که مفهوم پرتفولیو و ایجاد تنوع را به‌صورت علمی بیان کرد.
پرتفولیو، در عبارت ساده، به ترکیبی از دارایی‌ها گفته می‌شود که توسط یک سرمایه‌گذار برای سرمایه‌گذاری تشکیل می‌شود. از نظر تکنیکی، یک پرتفولیو دربرگیرنده مجموعه‌ای از دارایی‌های واقعی و مالی سرمایه‌گذاری یک سرمایه‌گذار است. مطالعه تمام جنبه‌های پرتفولیو، مدیریت پرتفولیو نام دارد. قانون شماره یک مدیریت پرتفولیو، ایجاد تنوع است. هدف از تشکیل سبد سهام، تقسیم کردن ریسک سرمایه‌گذاری بین چند سهم است؛ بدین ترتیب، سود یک سهم می‌تواند ضرر سهام دیگر را جبران کند.
دیدگاهتان را بنویسید